Κυπριακή παράδοση και κληρονομιά - ήθη και έθιμα.

[MARIOSE]

Τα μυλλωμένα άκουα τα που επήεννα στες πέστροφες πριν κάμποσα χρόνια. Η αλήθκεια είναι ότι εν μου αρέσκουν
Αλλά μπράβο σας λεβέντες που ασχολείστε και που ακούετε τραούθκια που τες ρίζες μας! Είναι ο πολιτισμός μας.

[miky55]

ΕΧΩ ΣΕ ΦΥΛΛΑΔΙΑ ΓΡΑΜΜΕΝΑ ΑΡΚΕΤΑ ΜΙΛΛΩΜΕΝΑ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΤΗ ΤΟΥ ΘΚΕΙΟΥ ΜΟΥ ΤΟΥ ΑΖΙΝΟΥ ΧΡΥΣΑΝΘΕ -ΜΙΧΑΛΗ ΑΝ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΤΑ ΒΓΑΛΕΤΕ ΚΟΠΥ.

[Αχερκωτης]

http://youtu.be/viDws3tM4bA
Απο την παραδοσιακη βραδια της προπερασμενης βδομαδας..τσιαττιστο π τον λεβεντη ειδικα στου λεμεσιανους παπα-Αντρεα


Sent from my iPhone using Tapatalk

[Αχερκωτης]

http://youtu.be/fqN0_FCNoT8
Αυτο απο το περασμενο Σαββατο με καλεσμενο τον λαικο ποιητη μας Χαμπη Αχνιωτη


Sent from my iPhone using Tapatalk

[Αχερκωτης]

Με αφορμη το σκετς με τιτλο "το πιθκιαυλι" που ειχε το ΡΙΚ βαζω αυτο το βιντεο με τον ηχο του..
http://youtu.be/VegowG_pa0A



Sent from my iPhone using Tapatalk

[Αχερκωτης]

http://youtu.be/IBj8tVMqOOQ


Sent from my iPhone using Tapatalk

[Αχερκωτης]

ΝΑ ΜΕΝ ΤΑ ΣΠΑΖΕΙΣ ΤΑ ΣΚΑΛΙΑ
Από μιτσής ο Πρoδρομής , πού ήταν στους γονιούς του,
αφόπερνεν τα γράμματα, τζι’αφόκοφκεν τζι’ο νούς του,
αισθάνετουν ανώττερος, από τους χωρκανούς του.

Τζιαι άμα πιον εσπούδασεν, πολλά περιφανεύτην,
ν’αφήκει τούτον το χωρκόν, να πα αλλού εσκεύτην,
τζιαι πήεν τζι’ ηβρεν πλούσιαν, στην Χώραν τζιαι παντρεύτην.

Εγείνην κυβερνητικός, αιτήσεις εμελέταν,
π’ούλον τον κόσμον πιο ψηλά, ενόμηζεν επέταν,
τζιαι χωρκανούς τζιαι συγγενείς, ούτε τους εσιαιρέταν.

Επεριφρόναν τους φτωχούς, που δεν είχασιν πόρους,
εσύχναζεν τζιαι πάαιννεν, σε ορισμένους χώρους,
πούσιεν επάρχους, βουλευτές, γιατρούς τζιαι δικηόρους.

Έκαμεν ούλον έναν γιον, τζιαι λάλεν θα ξωδκιάσει,
όσα ριάλια χρειαστούν, για να τον ισπουδάσει,
κάποιαν στιγμήν αξίωμαν, πολλά ψηλόν να πιάσει.

Μά ‘ρτεν τζιαιρός που γέρασεν, τζι’ ήρτεν σε μαύρα χάλια,
διότι η γεναίκα του, που ήσιεν τόσα μάλια,
αρώστησεν τζιαι ξόδκιαζεν, του βάρου της ριάλια.

Μα άμα πιον επέθανεν, πουλώντας τζιαι τα σπίδκια,
τον Προδρομήν εζώσαν τον, γυρόν – γυρόν τα φίδκια,
γιατί μπροστά του φάνηκεν, άπονη η αλήδκεια.

Με δίχως στέγην τζιαι λεφτά, σκέφκεται λοαρκάζει,
πως μ’ έναν γιον που βρίσκεται, στα ξένα να σπουδάζει,
τζι’ εν θα κανεί η σύνταξη, σπάζει που το μαράζι.

Έπιαν την στράταν πιον φτωχός, τζιαι πήεν στο χωρκόν του,
στο σπίτιν που γεννήθηκεν, πούσιεν το πατρικόν του,
το μόνον πράμαν πας την γην, πούμεινεν ναν δικόν του.

Μάταν σειρά τους χωρκανούς, να τον εκδηκηθούσιν!
Όπου τον εθωρούσασιν, όπου νάην τον δούσην,
πάντα επροσπερνούσαν τον, χωρίς να σιαιρετούσιν.

Τζι’ άμα ο γιος του στράφηκεν, πίσω που την Αθήναν,
σαν δικηόρος έκαμεν, ταίριν δικηορίναν,
τζιαι έρκετουν τζιαι θώρεν τον, κάθε κανέναν μήναν.

Αρκησεν μα κατέβηκεν, του Προδρομή ο νους του!
Κατάφερεν τζιαι άνκρισεν, ούλους τους χωρκανούς του,
τζιαι γενικά Πανκύπρια, τζιαι ξένους τζιαι δικούς του.

Τζιαι τότες εκατάλαβεν, στην μοναξιάν θα ζήσει,
κούκκουφος μαύρος γέρημος, ώσπου να ξεψυσιείσει,
τζι’ εν θάσιει πλάσμαν δίπλα του, τα μμάδκια να του κλείσει.

Τζιαι μιαν ημέραν Τζιερκατσιήν, μετά την Εκκλησίαν,
πούρτεν ο γιος του να τον δει, από την Λευκωσίαν,
είπεν του άκου γιόκκα μου, τζιαι δώκε σημασσίαν.

Γιε μου τωρά που ξεκινάς, με όνειρα μεγάλα,
να μεν νομίζεις στη ζωήν, θαν ούλα μέλιν γάλα,
διότι έσιεις να ξεβείς, μίαν μεγάλην σκάλα.

Σκαλίν – σκαλίν να προχωράς, τζι’αν δεις τα καταφέρνεις,
γιε μου της σκάλας τα σκαλιά, πουν να πατάς να βκαίννεις,
να τα προσέχεις ναν γερά, νανεβοκατεβαίννεις.

Τζιαι στο ψηλόττερον σκαλίν, κάποτε αν ιφτάσεις,
τζιαι σου μιλούν που χαμιλά, κατέβα να τους φτάσεις,
χωρίς να περηφανευτείς, τζιαι να τους κουβεντιάσεις.

Γιατί εγιώνι τα σκαλιά, τζιείνα που μ’ανεβάζαν,
άσκεφτα πάντα γύριζα, τζι’εφάκκουν τους τζιαι σπάζαν,
τζιαι περιφρόνουν χαμηλά, τζιείνουν που μου φωνάζαν.

Το τελευταίον μου σκαλίν, άμα τζιαι ξέβηκα το,
τζιαι ήρτεν άξιππα στιγμή, να κατεβώ στον πάτο,
η σκάλ’ αφόν είσιεν σκαλιά, έππεσα ττάκκα κάτω.

Χαμπής Αχνιώτης


Sent from my iPhone using Tapatalk

[Laurona]

Πανεμορφο Μιχαλη και ευχαριστουμε που το δημοσιευσες.
Η παραδοση μας κρυβει μεσα θυσαυρους που μπορουν να μας οδηγουν για τα παντα στην ζωη.Αυτο ειναι η παραδοση εξαλου. Τα βιωματα των προγονων μας.

Μιας και μπηκαμε στην Μεγαλη εβδομαδα βαζω ποιο κατω Κυπριακα ηθη και Εθιμα για Το Πασχα, στην Κυπρο οπως τα βρηκα απο καποιον Κυριο Μιχαλη.

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΠΑΣΧΑ


Στην Κύπρο αν και τα βασικά έθιμα του Πάσχα είναι παντού τα ίδια, υπάρχουν κάποιες ιδιαιτερότητες που τις συναντούμε σε κάθε επαρχία.
Θα προσπαθήσουμε με τη βοήθεια του http://blogthea.gr να δούμε σε γενικές γραμμές ποια έθιμα υπάρχουν σε κάθε περιοχή.

Στα χωριά της Κερύνειας
Τα μεγαλύτερα παιδιά πήγαιναν μια δυό μέρες πριν από το Σάββατο του Λαζάρου στην θάλασσα και έβγαζαν «πογιά». Η μπογιά είναι ένα είδος φυτών που φυτρώνουν στους βράχους που σκεπάζονται από την θάλασσα.
Τα φυτά αυτά έχουν την ιδιότητα να βγάζουν χυμό τέτοιο που να βάφουν τα αυγά σε χρώμα κόκκινο βαθύ. Εκεί λοιπόν που πήγαιναν να πουν το τραγούδι του Λαζάρου έπαιρναν μαζί τους απ’ αυτή την μπογιά κι έδιναν στη νοικοκυρά λίγη, για το βάψιμο των Λαμπριάτικων αυγών. Εκείνη τους έδινε αυγά ή χρήματα.
Σε άλλα χωριά μαζεύουν Λιζάρι ένα φυτό δηλαδή που η ρίζα του περιέχει βαθυκόκκινη χρωστική ουσία για το βάψιμο των αυγών.
Είναι με άλλα λόγια μια παρόμοια διαδικασία που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι των μη παραθαλάσσιων περιοχών που χρησιμοποιούν για το βάψιμο των αυγών διάφορα είδη φυτών.

Την Κυριακή των Βαΐων ή της Ελιάς όπως χαρακτηριστικά λέγεται η τελευταία Κυριακή πριν από το Πάσχα,σ υνηθίζεται να παίρνει ο κόσμος κλαδάκια ελιάς σε μικρά μικρά δέματα στην εκκλησία. Εκεί παραμένουν μέχρι την ημέρα της Αναλήψεως. Αγιάζονται έτσι τα κλαδιά της ελιάς και τα φύλλα χρησιμοποιούνται για το κάπνισμαν, έθιμο που ακόμα παραμένει σε πολλά σπίτια μέχρι σήμερα.

Σε χωριά της Μαραθάσας
Σε διάφορα χωριά της Μαραθάσας έφτιαχναν το εφταλοϊτικον φαϊν, δηλαδή φαγητό από εφτά νηστίσιμα είδη, μαζί και το λάδι που κατά τις υπόλοιπες μέρες της Αγίας Εβδομάδας, απαγορεύεται. (Το έθιμο αυτό θυμίζει τα πολυσπόρια των αρχαίων).

Το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης που τελείται η Σταύρωση του Χριστού, λέγονται στις εκκλησίες τα 12 Ευαγγέλια. Κάτω από το αναλόγιο στο οποίο τοποθετείται το Ευαγγέλιο βάζουν μπουκάλες με νερό οι πιστοί, για να αγιαστεί. Το αγιασμένο αυτό νερό το πίνουν για το φθόνο, όταν έχουν πονοκέφαλο και για άλλες αρρώστιες. Το χρησιμοποιούν επίσης για να κάνουν προζύμι για το ζύμωμα των Πασχαλινών ψωμιών. Στο χωριό Ξυλιάτο τοποθετούνται σε καλάθια δύο μπουκάλες, μια με κρασί και μια με νερό και τα βάζουν κάτω από τα 12 Ευαγγέλια.
Το κρασί πίνεται «κατανήστικα» όταν κάποιος είναι άρρωστος και με το αγιασμένο νερό πλάθεται προζύμι που με αυτό ζυμώνουν τις φλαούνες.

Η Κότσιηνη Πέφτη
Στην Κύπρο είναι συνηθισμένη η φράση «Την Κότσιηνη Πέφτη» για την οποία πολλοί δεν ξέρουν τι σημαίνει.

Η Μεγάλη Πέμπτη λέγεται και Κοτσιηνόπεφτη γιατί αυτή την μέρα βάφονταν τα κόκκινα αυγά. Το έθιμο αυτό μεταφέρθηκε σιγά-σιγά στο Μεγάλο Σάββατο.
Στη Κύπρο η παράδοση λέει ότι τα κόκκινα αυγά βάφτηκαν έτσι από το αίμα του Χριστού που έσταξε από το μέτωπο του όταν του φόρεσαν το ακάνθινο στεφάνι.
Βέβαια το αυγό είναι σύμβολο της ζωής και στην περίπτωση της Ανάστασης συμβολίζει τη νέα ζωή, δηλαδή την ανάσταση εκ νεκρών του Χριστού.
Και το τσούγκρισμα συμβολίζει την έξοδο της ζωής από αυτά μετά το σπάσιμο τους.

Παλαιότερα στην Κύπρο κατά την Μεγάλη Πέμπτη δεν εργάζονταν οι σιδηρουργοί γιατί από τους επαγγελματίες αυτούς είχε ζητήσει όπως επιστεύετο ο Πιλάτος τρία καρφιά για την Σταύρωση και αυτοί όχι μόνον τα έφτιαξαν, αλλά είχαν φτιάξει και περισσότερα.

Στην επαρχία Λεμεσού
Ένα άλλο έθιμο της Μεγάλης Πέμπτης σε μερικά χωριά της επαρχίας Λεμεσού, όπως στην Πάχνα, το Βουνί, το Κοιλάνι, το Πέρα – Πεδί , τα Μανδριά, την Κουκά, την Τριμίκλινη κ.α είναι το ζύμωμα των πατροπαράδοτων αρκατένων.
Τα αρκατένα είναι παξιμάδια που σαν βάση έχουν τον αρκάτη, ειδικό προζύμι δηλαδή που βγαίνει απο ρεβίθια. Δεν μπορούσε να νοηθεί Πάσχα στα χωριά αυτά χωρίς «παξιμαδκιές» όπως κοινά λεγόντουσαν.

Μεγάλη Παρασκευή
Τη Μεγάλη Παρασκευή στολίζεται με λουλούδια ο Επιτάφιος.
Το στόλισμα του Επιταφίου και γενικά η όλη τελετή θυμίζει την αρχαία γιορτή των Κυπρίων τα Αδώνια, στην οποία απαντώνται και άλλα στοιχεία της χριστιανικής θρησκείας, όπως λ.χ. η Ανάσταση του Λαζάρου.

Οι κάτοικοι των ορεινών χωριών συνηθίζουν να παίρνουν στον επιτάφιο τα γνωστά αγριολούλουδα που μοιάζουν πολύ με τη λεβάντα , τις μυροφόρες. Και τις θεωρούν απαραίτητες για το στόλισμα του Επιταφίου, ίσως προς ανάμνηση των Μυροφόρων, αλλά και για το γλυκύ, λεπτό άρωμα τους.
Πολύ βασικό αρωματικό φυτό της Κύπρου στο στόλισμα του Επιταφίου ήταν η μυρσίνη, η μερσινιά όπως τη λέει ο λαός. Αποτελούσε τη βάση, τον κορμό του στολισμού, πάνω στον οποίο στήριζαν τα υπόλοιπα λουλούδια.

Το βράδυ οι εκκλησίες πλημμυρίζουν απο κόσμο. Οι εικόνες είναι σκεπασμένες με μαύρο ύφασμα πενθώντας για το θείο δράμα. Σε μερικές εκκλησίες γυναίκες ξενυχτούν κοντά στον Επιτάφιο, ξενυχτούν δηλαδή τον νεκρό Ιησού, όπως συνηθίζεται να ξενυκτάται ο κάθε νεκρός.
Μετά το τέλος της λειτουργίας κάποιος από το εκκλησίασμα στέκει είτε μέσα στην εκκλησία είτε στο προαύλιο και τραγουδά τον Θρήνο της Παναγίας.

Το Μεγάλο Σάββατο
Το Μ. Σάββατο αρχίζουν από νωρίς οι προετοιμασίες για την Ανάσταση.
Πρώτο μέλημα το μάζεμα των ξύλων για το άναμμα της φωτιάς, «της Λαμπρατζιάς» στην αυλή της εκκλησίας. Κι εδώ συναγωνισμός για το ποιός θα φέρει το πιο μεγάλο ξύλο «τον κούζαλο» γιατί η μεγάλη φωτιά πρέπει να διαρκέσει μέχρι πρωίας.
Ήταν ο μόνος τρόπος για να ζεσταίνονται οι πιστοί αφού η λειτουργία γίνεται τα μεσάνυκτα, όταν το κρύο βρίσκεται στο κατακόρυφο.

Γύρω στα μεσάνυχτα θα κτυπήσουν οι καμπάνες χαρμόσυνα για τον «Καλό Λόγο».
Με το «Δεύτε λάβετε φώς...» όλοι θα ανάψουν τις λαμπάδες από το Άγιο Φώς και θα ακολουθήσει η λιτανεία γύρω από την εκκλησία. Ο παπάς θα διαβάσει το Ευαγγέλιο της Ανάστασης και θα πει το «Χριστός Ανέστη...».

Η Δεύτερη Ανάσταση
Η Δεύτερη Ανάσταση θα γίνει το απόγευμα της Κυριακής. Σε πολλούς τόπους ξεκινά στις 11 το πρωί λέγεται δε και Λειτουργία της Αγάπης. Το Ευαγγέλιο διαβάζεται σε πολλές γλώσσες και η λειτουργία δίνει την ευκαιρία της συμφιλίωσης και της αδελφοσύνης.
Συνοδευτικά Έθιμα του Εσπερινού είναι η λιτανεία των Εικόνων και ο χορός.

Το κάψιμο του Ιούδα
Τη γιορτή του απογεύματος κλείνει συνήθως το κάψιμο του Ιούδα, έθιμο σχεδόν Πανελλήνιο.
Στη Κύπρο τα πρώτα χρόνια της Αγγλοκρατίας έφτιαχναν το είδωλο του Ιούδα σατιρίζοντας τους ξένους και τον έντυναν σαν σύγχρονο της εποχής Άγγλο με το ημίψηλο καπέλο και το μπαστούνι του.

Τα παιχνίδια της Λαμπρής
Στη Κύπρο η «λιτή» της Ανάστασης γίνεται την Κυριακή στις 11 το πρωί μετά τη Θεία Λειτουργία.
Μικροί, μεγάλοι, άνδρες και γυναίκες ετοιμάζονται για τα «Λαμπριάτικα παιχνίδια» που φτάσανε στις μέρες μας ακόμα και από τα αρχαία χρόνια, κρατώντας τη παράδοση κόντρα στο χρόνο. Ένα από αυτά «οι Σούσες», ή «Κούνιες» έχει τη ρίζα του στην Αρχαία Αθήνα.

Τα παιχνίδια της Λαμπρής θα συνεχίσουν με μεγαλύτερη συμμετοχή όλο το απόγευμα.
Άλλα καθαρά αγωνιστικά και άλλα διασκεδαστικά. Από τα διασκεδαστικά κυρίαρχη θέση είχε το Διτζίμιν. Εκεί οι άνδρες δοκίμαζαν τη δύναμή τους. Το Διτζίμιν που η ονομασία του προέρχεται σίγουρα από το ρήμα Δοκιμάζω, ήταν μια μεγάλη πέτρα που δεν είχε εύκολο πιάσιμο λόγω όγκου, σχήματος αλλά και βάρους.
Περίμενε λοιπόν να αναδείξει τον δυνατότερο του χωριού ο οποίος θα ήταν εκείνος που θα το σήκωνε πιο ψηλά από όλους.

Άλλα αγωνιστικά παιχνίδια ήσαν τα τριάππιδκια, το σιοινίν, οι σακουλοδρομίες και οι γαϊδουροδρομίες που άφηναν πολύ γέλιο.
Από τα διασκεδαστικά παιχνίδια πιο γνωστά τα αυκά αυκά γοράζω τα, η συτζιά , Δκυό νάβρω τρείς να μέν έβρω, η Βασιλιτζιά, ο Ζίζιρος, και άλλα.

Μερικά από τα παιχνίδια , αγωνίσματα και έθιμα που αναφέραμε πιο πάνω, σε διάφορα χωριά γίνονταν την Δευτέρα ή και την Τρίτη αντί της Κυριακής του Πάσχα.
Στο χωριό Κάρμι της Κερύνειας τη Δευτέρα της Λαμπρής τα καφενεία άνοιγαν από τις συζύγους των καφετζήδων και λειτουργούσαν μόνο για γυναίκες. Οι άντρες συγκεντρώνονταν σε παρεκκλήσι έξω από το χωριό, στην Παναγία Τριμιθκιώτισσα, κοντά στο χωριό Τριμίθι όπου γινόταν πανηγύρι.

Στα Λειβάδια της Πιτσιλιάς την Τρίτη της Λαμπρής περιέφεραν από σπίτι σε σπίτι την τοπική Αγία Αρακλειτούν. Στον Αγρό, την Τρίτη τα χαράματα , συγκεντρώνονταν οι κάτοικοι και σχημάτιζαν πομπή μαζί με τους ιερείς , τα εξαπτέρυγα, την εικόνα της Παναγίας και άλλα σύμβολα, και πήγαιναν στο ξωκκλήσι της Παναγίας με την ανατολή του ήλιου, οπόταν γινόταν η λειτουργία.
Στο χωριό Λαγουδερά η λιτανεία γίνεται την Τρίτη σε ένα ύψωμα κοντά στην Παναγία του Άρακα που λέγεται Τρουλλίν.

Στον Άγιο Αθανάσιο της Λεμεσού την Τρίτη της Λαμπρής διάφορα άτομα ανέβαιναν με τη σειρά σε μια καρέκλα και σατίριζαν διάφορα γεγονότα που τους είχαν συμβεί στον χρόνο που πέρασε απο το προηγούμενο Πάσχα.

[Laurona]

Επισης παραθετω και καποια εθιμα για το Σαββατο του ΛΑΖΑΡΟΥ που ηταν το Σαββατο που μας περασε.
Και αυτο τιμωταν απο τους προγονους μας.
Και αυτα απο το διαδυκτιο . paterikosblog
Εδω ειναι εθιμα και απο την Ελλαδα και απο την Κυπρο

ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
.Το Σάββατο του Λαζάρου θεωρείται μέρα του θανάτου και της ζωής.

Σε κάποια χωριά μάλιστα οι αγρότες δεν μαζεύουν τη σοδιά τους γιατί φοβούνται ότι οι καρποί της γης φέρουν τον θάνατο μέσα τους. O Λάζαρος είναι μια μορφή που εμπνέει σεβασμό στον ελληνικό λαό.

Παλιότερα οι εκδηλώσεις εορτασμού ήταν πολλές και ποικίλες, ωστόσο σήμερα έχουν λησμονηθεί ως επί το πλείστον.

Για παράδειγμα τα κάλαντα του Λαζάρου τραγουδιούνται σε ελάχιστες περιοχές, ενώ παλιότερα ήταν από τα πιο ζωντανά έθιμα και έδιναν ιδιαίτερο τόνο στις μικρές κοινωνίες. Τα κάλαντα του Λαζάρου ήταν αποκλειστικά σχεδόν γυναικεία και τα τραγουδούσαν κοπέλες διαφόρων ηλικιών ακόμα και κορίτσια τις παντρειάς που ονομάζονταν “Λαζαρίνες”.

Την παραμονή της γιορτής, οι Λαζαρίνες ξεχύνονταν στα χωράφια έξω από τα χωριά για να μαζέψουν λουλούδια που με αυτά θα στόλιζαν το καλαθάκι τους την άλλη μέρα ντυμένες με τοπικές ενδυμασίες φορώντας ειδική στολή.

Γύριζαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας το Λάζαρο και εισέπρατταν μικρό φιλοδώρημα, χρήματα, αυγά, φρούτα ή άλλα φαγώσιμα.


Σε πολύ λίγες περιοχές της χώρας τραγουδιούνται σήμερα τα Λαζαριάτικα κάλαντα. Τα λόγια του τραγουδιού άλλοτε αναφέρονται στην ανάσταση του Λαζάρου και είναι συνήθως μέτρια στιχουργήματα και άλλοτε πάλι αποτελούν παινέματα προσώπων που αγγίζουν τα όρια υψηλής ποιητικής δημιουργίας.

Τα έθιμα του Λαζάρου στα χρόνια της σκλαβιάς είχαν κοινωνική σκοπιμότητα

Στις γυναίκες και ιδίως στα νέα κορίτσια που δεν έβγαιναν συχνά έξω από το σπίτι επειδή τα ήθη της εποχής και ο φόβος της αρπαγής τους από τους Τούρκους τις περιόριζαν, δίνονταν κάποιες ελευθερίες: γίνονταν αλληλογνωριμίες και νυφοδιαλέγματα και σε λίγο καιρό ακολουθούσαν τα προξενιά, τα αρραβωνιάσματα και οι γάμοι.

Έθιμα από διαφορετικά μέρη της Ελλάδας

0 λαός γιορτάζει την πρώτη Λαμπρή, την “Έγερση” του φίλου του Χριστού, του “αγέλαστου” Λάζαρου. Ο φόβος και ο τρόμος για όσα γνώρισε στον άλλο κόσμο άφησαν τόσο βαθιά σημάδια στην ψυχή του Λάζαρου που, λέει η παράδοση, μετά την Ανάσταση του δε γέλασε παρά μόνο μια φορά.

Είδε κάποιον χωρικό στο παζάρι να κλέβει μια στάμνα και να φεύγει κρυφά.

“Βρε τον ταλαίπωρο, είπε. Για ιδές τον πώς φεύγει με το κλεμμένο σταμνί.
Ξεχνάει ότι κι αυτός είναι ένα κομμάτι χώμα, όπως και το σταμνί. Το ʽνα χώμα κλέβει τʼ άλλο. Μα δεν είναι να γελούν οι πικραμένοι;” και χαμογέλασε.

Στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας για να απεικονίσουν την Ανάσταση του Λάζαρου, να συμβολίσουν δηλαδή τη Νίκη του Χριστού απέναντι στο θάνατο, αλλά παράλληλα και για να υποδηλώσουν την ανάσταση της φύσης, έφτιαχναν ένα ομοίωμα του Λάζαρου.

Την παραμονή της γιορτής ή, σε πολλά μέρη, ανήμερα την “πρώτη Λαμπρή”, τα παιδιά, κρατώντας το “Λάζαρο”, έκαναν τους αγερμούς τους. Γύριζαν στα σπίτια και τραγουδούσαν τα “λαζαρικά”, για να διηγηθούν την ιστορία του αναστημένου φίλου του Χριστού και να πουν παινέματα στους νοικοκυραίους. Στην Ήπειρο μάλιστα, στις κτηνοτροφικές περιοχές, χτύπαγαν ταυτόχρονα και μεγαλοκούδουνα.

“Πες μας Λάζαρε τι είδες
εις τον Άδη που επήγες.
Είδα φόβους, είδα τρόμους,
είδα βάσανα και πόνους,
δώστε μου λίγο νεράκι
να ξεπλύνω το φαρμάκι,
της καρδούλας μου το λέω
και μοιρολογώ και κλαίω.
Του χρόνου πάλι να ʽρθουμε,
με υγεία να σας βρούμε,
και ο νοικοκύρης του σπιτιού
χρόνια πολλά να ζήσει,
να ζήσει χρόνια εκατό
και να τα ξεπεράσει.”

Τα “λαζαρικά” από τόπο σε τόπο έχουν πολλές παραλλαγές.

Στη Στερεά Ελλάδα, τη Μακεδονία και τη Θράκη στο έθιμο έπαιρναν μέρος μόνο κορίτσια, οι “Λαζαρίνες” ή “Λαζαρίτσες”, έτσι εύρισκαν την ευκαιρία να γίνουν γνωστές και σαν υποψήφιες νύφες. Για “Λάζαρο” βαστούσαν έναν ξύλινο κόπανο για τα ρούχα, τυλιγμένο με παρδαλά κομμάτια από πανιά, ίδιο μωρό.

Σε άλλα μέρη πάλι έντυναν με χτυπητά πολύχρωμα υφάσματα μια ρόκα, μια κούκλα, έναν καλαμένιο σταυρό και τα στόλιζαν με κορδέλες και λουλούδια.

Στη Σκύρο έπαιρναν την τρυπητή κουτάλα, “τη σιδεροχουλιάρα”. Έβαζαν σε κάθε τρύπα και από ένα άσπροπούλι -άσπρη μαργαρίτα- ένα κόκκινο γαρίφαλο για στόμα και σχημάτιζαν το πρόσωπο. Έδεναν σταυρωτά πάνω στην κουτάλα ένα ξύλο, για να κάνουν τα χέρια, της φορούσαν και ένα πουκαμισάκι ή ένα μωρουδίστικο ρούχο και ο “Λάζαρος” ήταν έτοιμος.

Γύριζαν τα παιδιά από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας και οι νοικοκυρές τους έδιναν αυγά, λεφτά ή ό,τι άλλο είχαν. Πάντα όλοι κάτι έβρισκαν να δώσουν. Κι όταν θέλαν για κάποιον να πούνε πως ήταν τσιγκούνης έλεγαν: “Ποτέ του αυγό δεν έδωσε, ούτε τʼ αγίου Λαζάρου!”

Σε μερικά μέρη τη θέση του “Λάζαρου” έπαιρνε ένα καλάθι στολισμένο με λουλούδια και με πολύχρωμες κορδέλες. Στην Κρήτη έκαναν έναν ξύλινο σταυρό και τον στόλιζαν με ορμαθούς από λεμονανθούς και αγριόχορτα με κόκκινα λουλούδια, τις μαχαιρίτσες.

Στην Κύπρο συναντάμε το έθιμο της αναπαράστασης, στην αρχαιότερη μορφή του. Ο θεός πεθαίνει στην ακμή της νιότης του και αμέσως ανασταίνεται, όπως ο Άδωνης στους αρχαίους Έλληνες. Έντυναν ένα παιδί με κίτρινα λουλούδια, έτσι ώστε ούτε το πρόσωπο του δε φαινόταν. Σε κάθε σπίτι που πήγαιναν, όταν άρχιζαν τα άλλα παιδιά να τραγουδούν, ξάπλωνε και υποκρινόταν το νεκρό, όταν όμως έλεγαν το “Λάζαρε δεύρο έξω” σηκωνόταν.

Το ίδιο έθιμο συναντάμε και στην Κω. Το παιδί που αναπαριστούσε το Λάζαρο, τυλιγμένο σε ένα σεντόνι, ήταν και αυτό στολισμένο με κίτρινα λουλούδια. Αμοιβή της παρέας για την αναπαράσταση τα αυγά για το δάσκαλο. Τα πιο μεγάλα παιδιά, οι “πρωτόσχολοι”, έπαιρναν την εικόνα του Λάζαρου, την έβαζαν πάνω σε μια ειδική κατασκευή που στόλιζαν με δεντρολίβανο -ήταν, λέει, η Βηθανία, η πατρίδα του- και γύριζαν στις στάνες. Οι βοσκοί τους φίλευαν αυγά, τυριά και μυζήθρες για τις λαμπρόπιτες.

Για την ψυχή του Λάζαρου οι γυναίκες ζύμωναν ανήμερα το πρωί ειδικά κουλούρια, τους “λαζάρηδες”, τα “λαζαρούδια” ή και “λαζαράκια”. “Λάζαρο δεν πλάσεις, ψωμί δεν θα χορτάσεις” έλεγαν, μια και ο αναστημένος φίλος του Χριστού πίστευαν πως είχε παραγγείλει: “Όποιος ζυμώσει και δε με πλάσει, το φαρμάκι μου να πάρει…”

Στα “λαζαράκια” έδιναν το σχήμα ανθρώπου σπαργανωμένου, όπως ακριβώς παριστάνεται ο Λάζαρος στις εικόνες. Όσα παιδιά είχε η οικογένεια τόσους “λαζάρηδες” έπλαθαν και στη θέση των ματιών έβαζαν δυο γαρίφαλα.

Στην Κω οι αρραβωνιασμένες θα έφτιαχναν ένα λαζαράκι σε μέγεθος μικρού παιδιού, γεμισμένο με χίλια δυο καλούδια και κεντημένο σχεδόν σαν τις κουλούρες του γάμου, για να το στείλουν στο γαμπρό. Τα “λαζαρούδια” πολλές νοικοκυρές τα γέμιζαν με αλεσμένα καρύδια, αμύγδαλα, σύκα, σταφίδες, μέλι, πρόσθεταν πολλά μυρωδικά και τα παιδιά ξετρελλαίνονταν να τα τρώνε ζεστά.

Καλαθάκια και κάλαντα παρουσίασαν οι Λαζαρίνες στα Τρίκαλα

Τα έθιμα του Λαζάρου, τα ολοστόλιστα καλαθάκια, και τα ιδιαίτερα κάλαντα αυτής της μέρας, παρουσίασαν οι Λαζαρίνες από την πόλη και την περιοχή των Τρικάλων, σήμερα, στο Πνευματικό Κέντρο του δήμου Τρικκαίων, όπου πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση «Λαζαρίνες 2011».
Την εκδήλωση διοργανώνουν κάθε χρόνο ο Πολιτιστικός Οργανισμός του δήμου Τρικκαίων και ο Σύλλογος Φίλων Λαογραφικού Μουσείου Τρικάλων, με σκοπό τη συνέχιση του εθίμου των λαζαρινών αγερμών.

Οι Λαζαρίνες “διαγωνίζονται”, είτε ατομικά, είτε ομαδικά, έχοντας καλάθια, κατασκευασμένα με φυσικά υλικά και στολισμένα με φυσικά λουλούδια, και τραγουδώντας ένα από τα παραδοσιακά κάλαντα της εορτής. Σε όλα τα παιδιά προσφέρονται τα παραδοσιακά φιλέματα (καρύδια, αυγά, ξερά σύκα, καραμέλες), λαζαράκια (ψωμένια ανθρώπινα ομοιώματα) και ενθύμια συμμετοχής. Βραβεύονται τα τρία ωραιότερα καλάθια, τα τρία σπανιότερα παραδοσιακά τραγούδια και οι τρεις καλύτερες συνολικές παρουσίες (καλάθι και τραγούδι).

Στη Θεσσαλία, τα κάλαντα του Λαζάρου τα τραγουδούν μόνο κορίτσια, οι «Λαζαρίνες». Ντυμένες με ωραίες φορεσιές και κρατώντας καλάθια, στολισμένα με λογής-λογής ανοιξιάτικα λουλούδια, γυρίζουν όλα τα σπίτια. Το έθιμο, καθώς τελείται μέσα στην καρδιά της Άνοιξης, πέρα από τα θρησκευτικά μηνύματα που μεταδίδει, συμβολίζει και την αναγέννηση της φύσης. Οι Λαζαρίνες, επίσης, συμβολίζουν την αναγέννηση και συνέχιση της ίδιας της παραδοσιακής κοινωνίας, αφού είναι οι κοπέλες-μελλοντικές νύφες, που θα αναλάβουν μέσα από το γάμο και την απόκτηση παιδιών να ανανεώσουν και να συνεχίσουν την παραδοσιακή κοινωνία.

Έθιμο «Λαζαρίνες» Σάββατο του Λαζάρου στη Λευκοπηγή Κοζάνης

Οι Λαζαρίνες στις 12 το μεσημέρι συγκεντρώνονται στο κονάκι, το σπίτι που επιλέγουν για να γίνει το γλέντι τους, το βράδυ του Σαββάτου του Λαζάρου. Εκεί αφού φάνε για μεσημέρι όλες μαζί, ξεκινούν για τα σπίτια του χωριού.

Πρώτα στον παπά, μετά στον Πρόεδρο, στην εκκλησία της Παναγίας στα μνήματα και ύστερα σʼ όλα τα σπίτια της Λευκοπηγής, όπου τραγουδούν διάφορα λαζαριάτικα τραγούδια ανάλογα με την επιθυμία του κάθε νοικοκύρη, ενώ η νοικοκυρά βάζει από ένα άσπρο αυγό στο καλάθι των Λαζαρίνων .

Όταν τελειώσουν, γύρω στις 4:30 το απόγευμα, όλα τα μπλίκια των λαζαρίνων μαζεύονται στην πλατεία όπου στήνεται ο τρανός χορός (Λαζαριάτικος) με λαζαριάτικα τραγούδια.
Στην πλατεία υπάρχουν στρωμένα τραπέζια με λαζαριάτικες πίτες, κρασιά και εδέσματα που προσφέρονται για όλο τον κόσμο.

Παλιότερα, οι νέοι του χωριού και οι πεθερές διάλεγαν τις νύφες από τα κορίτσια , τις Λαζαρίνες, που χόρευαν στον τρανό χορό (νυφοδιαλέγματα).

Στη συνέχεια μετά τον τρανό χορό, οι Λαζαρίνες μοιράζουν τη λαζαρόπιτα στα δικά τους σπίτια και αφού ξεκουραστούν δίνουν ραντεβού για το βράδυ στο κονάκι για γλέντι με τραγούδια, παιχνίδια και χορό, μέχρι το πρωί.

ΣΑΒΒΑΤΟ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ

Στην παλιά Κέρκυρα, ένας άνθρωπος συνήθιζε να φορά μια κόκκινη μπλούζα, που έδενε στη μέση του με ένα κορδόνι από πολύχρωμες κορδέλες. Στα χέρια του κράταγε ένα κοντάρι στην κορυφή του οποίου υπήρχε ένα πρόσωπο, σκαλισμένο σε ξύλο, που παρίστανε το Λάζαρο. Επάνω στο κοντάρι είχε κρεμασμένα διάφορα στολίδια (ψεύτικα μαργαριτάρια, μαντήλια, κορδέλες, κούκλες κλπ). Μαζί του και δυο οργανοπαίχτες που τον συνόδευαν να πει τα Κάλαντα του Λαζάρου. Πήγαιναν λοιπόν στα σπίτια και τα μαγαζιά και εισέπρατταν χρήματα.

Απαραιτήτως όλοι αγόραζαν κάτι από αυτά που είχε κρεμασμένα στο κοντάρι, αφού τα θεωρούσαν σαν φυλακτά, που κρέμαγαν στο προσκεφάλι τους.

Αργότερα το έθιμο συνεχίστηκε από ομάδες μουσικών και από παιδιά, που έπαιζαν ή τραγουδούσαν αυτά τα κάλαντα. Το έθιμο σιγά σιγά ατόνησε και είχε ξεχαστεί. Αναβιώνει τα τελευταία χρόνια από το Φορέα Κορφιάτικης Έκφρασης, στο Ιστορικό Κέντρο της πόλης μας, στις 11 το πρωί του Σαββάτου του Λαζάρου.

Ακολουθεί μια από τις πολλές εκδοχές αυτών των καλάντων, όπως τα τραγουδούν ακόμη και σήμερα στο χωριό Επίσκεψη:

Με τον ορισμό λόγο να πούμε και το Λάζαρο να διηγηθούμε
Καλησπέρα σας καλή βραδία, ήρθε ο Λάζαρος με τα Βαϊα
Αν κοιμόσαστε να ασκωθείτε και αν κάθεστε ν’ αφρικαστείτε.
Αγρικήσατε μεγάλο θαύμα, όπου έγινε δαιμόνων τραύμα.
Πήγεν ο Χριστός στη Βηθανία διότι εκεί ήταν πολύ απιστία.
Όσοι έμαθαν τον ερχομό του, όλοι τρέξανε στον ορισμό του.
Όλοι τρέξανε μικροί, μεγάλοι, όλοι Χριστιανοί Εβραίοι κι άλλοι
Καβαλίκεψε εις πώλου όνο, έτσι έμελλε τούτο το χρόνο
Και τα νήπια παιδιά Εβραίων, δια την πομπή των Ιουδαίων.
Άλλοι έκοβαν κλάδους και Βάϊα, συντηνέχοντες τα λόγια τα Άγια.
Άλλοι έλεγαν ευλογημένος ο ερχόμενος και κηρυγμένος.
Τότε ο Χριστός εμπρός κινάει και ο λαός τον ακλουθάει.
Τότε τρέξανε Μάρθα, Μαρία, γιατί ήτανε μεγάλη χρεία.
Πού είναι ο Λάζαρος, πού είν’ ο αδερφός μου, πού είν’ ο φίλος μου και ξάδερφός μου;
Λέγουν Λάζαρος είν’ πεθαμένος, τετραήμερος στη γη θαμμένος.
Λέγει πάμετε να τον ιδούμε και στον τάφο του να λυπηθούμε.
Πάτησε ο Χριστός στην πλάκα επάνω, «Δεύρο Λάζαρε, σήκω επάνω».
Κι ώ του θαύματος η γη εταράχθη και ο Λάζαρος ορθός εστάθη.
Πού ήσουν Λάζαρε, πού’σαι αδερφέ μου, πού ήσουν φίλε μου και γνώριμέ μου;
Δώστε μου να πιω λίγο νεράκι, τι είν’ το στόμα μου πικρό φαρμάκι.
Είν’ τ’ αχείλι μου είν’ μαραμένο και από τη γη φαρμακωμένο.
Δώστε μου να πιω να σας μιλήσω και το θάνατο να λησμονήσω.
Ήμουνα βαθιά στη γη θαμμένος και με τους νεκρούς ανταμωμένος.
Τι είν’ ο θάνατος που περιμένει κάθε άνθρωπο στην Οικουμένη.
Τώρα ευχόμεθα καλήν υγεία, Καλή Ανάσταση και ευτυχία.
Χρόνους Πολλούς

[Laurona]

Σαν παιδι με την ξεγνοιασια και την αθωωτητα που εχουν τα παιδια, και ωντας τυχερος να ειμαι απο αγροτικη οικογενεια, εχω ομορφες εικονες απο παραδοσιακα εθιμα.

Μεγαλη Παρασκευη ολη η οικογενεια, μετα τον Επιταφιο πηγαιναμε στο σπιτι στο χωριο.
Οι γυναικες ειχαν την ετοιμασια των φλαουνων, και μιλαμε για μεγαλες ποσοτητες αφου μαζευομασταν ολη η οικογενεια και φτιαχνονταν ολες μαζι για καθε σπιτι.
Οι αντρες ειχαν να κανουν με το σφαξιμο των αρνιων και την ετοιμασια των κρεατων για την Κυραικη του Πασχα.
Μεχρι τα δωδεκα μου που πλεον εσφαξα το πρωτο μου αρνι και μπηκαν και γω στην ομαδα των αντρων, τα παιδια περνουσαμε ολο το βραδυ εξω στο βουνο διπλα απο το σπιτι.Φταχναμε κρισφηγετα και πεζαμε με τα παιδικα μας οπλα μεχρι το πρωι.

Το πρωι ολη η οικογενεια πηγαιναμε στον σπιτι της αδερφης του παππου που ειχε μεγαλο παραδοσιακο φουρνο για το φουρνισμα.
Σχεδον ολο το χωριο μζευοταν για να φουρνησει ο καθεενας με την σειρα του.

Μου λειπουν αυτα τα χρονια που καταλαβαινες γιορτες και Πασχα και που υπηρχε λιγοτερο αγχος και πιεση απο τις δουλειες και τις υποχρεωσεις.